Türkiye’nin 2010’da taraf olduğu Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması – ADR ile beraber tehlikeli madde taşımacılığı düzenlemeleri hız kazandı. Özellikle tehlikeli madde taşımacılığının çok yoğun olarak yapıldığı karayolu sektöründe, son dört yılda yapılan düzenlemelerle önemli bir ilerleme kaydedildi.
Bu süre içerisinde uluslararası standartların ışığında hazırlanan ulusal mevzuat aracılığıyla tehlikeli madde taşımacılığında tüm tarafları kapsayan bir farkındalık oluştu. İşletmelerin tehlikeli madde faaliyet belgesi alması, tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmesi, tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan ambalaj ve tankların standartlara uygunluğu, sürücülerin eğitimleri, tehlikeli madde taşımacılığında araçta bulunması gereken dokümanlar ile teçhizatlar ve benzeri konular açıklığa kavuşturuldu ve uygulanmaya başlandı.
SAYILARLA TEHLİKELİ MADDE TAŞIMACILIĞI
Sürücülere yönelik Türkiye genelinde Temel Eğitim, Tanker Eğitimi, Sınıf 1 (Patlayıcılar) ve Sınıf 7 (Radyoaktif madde) eğitimleri vermek üzere bugüne kadar 134 eğitim merkezi ve 158 eğitici yetkilendirilmiş; 47.286 araç sürücüsü eğitim almıştır. Sınavı başarı ile geçenlere; aldıkları eğitim konularına uygun SRC5 Belgesi verilmekte olup, bu kapsamda 36.528 kişiye uluslararası geçerli ADR Sürücü Eğitim Sertifikası düzenlenmiştir.
Tehlikeli madde güvenlik danışmanı eğitimi düzenlemek üzere 106 eğitim kuruluşu ve 145 eğitici bakanlıkça yetkilendirilmiştir. Bu eğitim kuruluşlarından bugüne kadar 26.246 kişi eğitim almış, bakanlık tarafından yapılan TMGD sınavları sonucunda 6.988 kişi başarılı olarak belge almaya hak kazanmıştır.
Ayrıca, havayolu, denizyolu ve demiryolunda tehlikeli maddeleri taşıyan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran, boşaltan, elleçleyen, kabul eden personelin ilgili uluslararası mevzuat çerçevesinde eğitim alma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu kapsamda, eğitim düzenlemek üzere bakanlıkça havayolunda 19, denizyolunda 24, demiryolunda 2 eğitim kuruluşu yetkilendirilmiştir. Bu eğitim kuruluşlarında düzenlenen eğitimler sonrası DGR kapsamında havayolunda 51.727 kişi, IMDG kod kapsamında 19.449 kişi eğitim almıştır. RID kapsamında ise eğitimler önümüzdeki dönemde başlayacaktır.
Nisan 2014 tarihinden itibaren işletmelere TMFB düzenlenmektedir. Bu çerçevede, bugüne kadar 18.786 adedi karayolu, 30 adedi demiryolu olmak üzere toplam 18.816 adet Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi düzenlenmiştir. Bu süreç devam etmekte ve yayımlanan yönerge kapsamında TMFB almak zorunda olduğu halde almayan işletmelere yapılan denetimlerde cezai işlem uygulanmaktadır.
“Tehlikeli Maddelerin Deniz Yoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik” ile kıyı tesisi işleticilerine, gemi işleticilerine ve yük ilgililerine de yükümlülükler getirilmiştir. Tehlikeli yük elleçleyen kıyı/liman tesislerinin bu yüklerin elleçlenmesine ve taşınmasına uygun olduğunu onaylayan “Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi” alma zorunluluğu getirilmiştir. Bu kapsamda, bugüne kadar 36 kıyı tesisi için Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi düzenlenmiştir.
EĞİTİM, İSTİHDAM ve EN ÖNEMLİSİ DENETİM
“Bütün bu veriler ışığında bakıldığında kısa sürede kat edilen yol azımsanacak gibi değil” diyor TMGD Danışmanlık A.Ş. Merkez Koordinatörü, TMGD, TMGD Eğiticisi ve Tank Tasarım Uzmanı Tankut Yıldız.
“Tehlikeli madde taşımacılığına dair düzenlemelerde, her konuda olduğu gibi işin en önemli ayağını eğitim oluşturmaktaydı. Yaklaşık 2 yıllık bir süre içerisinde gerek eğitim kalitesi gerekse sayısal açıdan gerekli yeterliliğe ulaşmış durumdayız. Bundan sonraki süreçte alınan eğitimlerin sahada aksiyona dönüşmesi hususuna odaklanmak gerekiyor. Örneğin 7000’e yakın TMGD’nin ne kadarı sahada aktif olarak çalışıyor, buna bakmak lazım. Ülkemizde ne yazık ki herhangi bir zorunluluğun yerine getirilmesi cezai yaptırım uygulanmadıkça pek mümkün olmuyor. TMFB almak ve/veya TMGD bulundurmak zorunluluğuna tabi olduğu halde konudan haberi dahi olmayan veya konuyu bilmesine rağmen denetimlerin seyrekliğine güvenen işletmelerin sayısı azımsanmayacak kadar az maalesef. Dolayısıyla bakanlık tarafından gerçekleştirilen yol kenarı ve işletme denetimlerinin sistematik ve düzenli bir şekilde gerçekleştirilmesi büyük önem arz ediyor.”
2018’E HAZIR OLMAK İÇİN
TMGD Danışmanlık A.Ş. Genel Müdürü Arda Akın önümüzdeki yıllar için öngörüsünü şöyle dile getiriyor: “2018 yılında kamu kurum ve kuruluşlarının, lojistik firmalarının ve perakende akaryakıt istasyonlarının da kapsama dahil olması ile beraber sektörde büyük bir hareketlenme yaşanması kaçınılmaz. Ancak 2018 yılındaki bu büyük sıçramaya hazır olmak için 2017’nin iyi değerlendirilmesi gerekiyor. Denetimlerin artarak doğru bir şekilde gerçekleştirilmesi ile alışılagelmiş düzenin işlemeyeceğinin sektördeki aktörlere aksettirilmesi gerekiyor. Konu esasen bir bilinç konusu; bilinçli kurumlar, işletmeler maliyet veya cezai yaptırım hesabı yapmadan emniyet ve güvenlik adına atılması gereken adımları atmaktan çekinmiyorlar. Ancak tehlikeli madde sektörü çok büyük ve bu büyüklükteki bir sektöre bilinç kazandırmak yalnızca idari takiple mümkün olabiliyor ne yazık ki…”
